W 2012 roku we Wrocławiu kilka osób powołało do życia Fundację Dialogu Kultur Etz Chaim. Była to odpowiedź rodziców uczniów Szkoły Podstawowej Lauder Etz Chaim na kryzys, który trawił szkołę żydowska powołaną we Wrocławiu przy udziale i wsparciu Fundacji Ronalda Laudera w 2003 r.
Od 2013 roku w miejscu dotychczasowej szkoły żydowskiej na ul. Żelaznej rozpoczęła działalność Szkoła Podstawowa Dialogu Kultur Etz Chaim prowadzona przez Fundację Dialogu Kultur Etz Chaim. Kilku rodziców, Profesor Sławomir Szafert oraz ówczesny Przewodniczący Gminy Wrocławskiej Pan Aleksander Glaichgewicht stworzyli koncepcję rozwoju Szkoły i po wielu perturbacjach udało się osiągnąć porozumienie z ówczesnym zarządem Gminy Żydowskiej we Wrocławiu i Szkoła z nowatorską wówczas koncepcją pracy, mozolnie, krok po kroku zaczęła budować swoją własną historię i markę. Do dziś wcielamy w życie od początku przyjęte założenia wychowawcze szkoły, którymi jest przede wszystkim dialog i chęć budowania mostów pomiędzy środowiskiem żydowskim i nieżydowskim.
Szkoła pokazuje, że Świat jest różnorodny, ale jednocześnie przekazuje i utrwala wartości kultury i tradycji żydowskiej. Celebrujemy wszystkie święta żydowskie i uczestniczymy w ważnych dla społeczności żydowskiej wydarzeniach takich jak Dzień Niepodległości Izraela, czy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, Rocznica Wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim, Dniach Wzajemnego Szacunku podczas których maszerujemy spod ocalonej Synagogi na ul. Włodkowica do ul. Łąkowej - miejsca, w którym znajduje się Pomnik Synagogi spalonej w 1939 r. Jesteśmy również uczestnikami podczas Dni Judaizmu w Kościele Katolickim. Nasi uczniowie uczą się języka hebrajskiego i historii żydowskiej. Wśród nas są zarówno Żydzi członkowie Gminy Żydowskiej we Wrocławiu, jaki i Żydzi nie będący we wspólnocie gminnej, ale także katolicy, prawosławni i agnostycy. Jako , że placówka zajmuje absolutnie wyjątkowe miejsce w historii żydowskiej – budynek przy ul. Żelaznej 57, który jest pomnikiem historii narodu żydowskiego, uważamy, że jest priorytetem, aby właśnie w tym miejscu, we Wrocławiu edukacja żydowska trwała bez względu na wszystkie problemy i zawirowania losu.
Haskala, czyli żydowski ruch społecznego oświecenia, zakładał reformę kultu religijnego oraz uzupełnienie tradycyjnego religijnego wykształcenia żydowskiego o elementy świeckie. Haskala dążyła do nawiązania dialogu z nowożytną kulturą europejską, a także do unowocześnienia żydowskiego życia we wszystkich jego przejawach, tak by Żydzi "byli Żydami jedynie w domu, zaś Europejczykami na ulicy. Pierwszą żydowską szkołą powstałą w duchu haskali była założona w Berlinie Wolna Szkoła Żydowska. Wrocław był obok Berlina i Królewca jednym z trzech głównych centrów haskali. Jednak pomimo prądów oświeceniowych , dla wrocławskich Żydów nadal podstawowymi punktami odniesienia w życiu codziennym była religia i tradycja.(…) Konieczne było więc powołanie szkoły, która łączyłaby tradycję z nowoczesnością. Taką rolę spełnić miała Szkoła Wilhelma. Szkoła rozpoczęła działalność z inicjatywy i przy wsparciu władz prowincjonalnych. Była jedną z pierwszych placówek oświatowych w Niemczech, która odchodziła od koncepcji tradycyjnych jesziw. Odegrała ważną rolę w procesie akulturacji wrocławskich Żydów – była szkołą wywodzącą się z ducha haskali i kładła szczególny nacisk na zbliżenie kulturowe Żydów i Chrześcijan. Nauczanie miało stać się w niej nie tylko aktem religijnym, ale przede wszystkim formą zdobywania umiejętności współżycia w środowisku nieżydowskim. Formalne zmiany w żydowskim szkolnictwie nastąpiły dopiero po I wojnie światowej. W 1919 r. Wrocław był jednym z kilku centrów kultury żydowskiej w Niemczech. Wrocławska Gmina Żydowska, w związku z podziałem na dwie frakcje religijne – konserwatywną i liberalną zorganizowała dla swoich podopiecznych dwa typy placówek nauczania religii. Konserwatyści i liberałowie otwierali również szkoły zgodnie ze swoimi poglądami.
19 kwietnia 1920 roku przy Rehdigerplatz 3 (obecnie Żelazna 57) rozpoczęła działalność Szkoła Ludowa Feilchenfelda (nazywana żydowską szkoła ludową). Po kilku latach stała się jedną z większych prywatnych szkół we Wrocławiu. Od 1923 r. podejmowano starania o utworzenie szkoły średniej wyższego stopnia. W tym roku placówka zaczęła działać, ale dopiero w 1931 została uznana przez państwo i przyznano jej prawo do używania nazwy Żydowskie Zreformowane Gimnazjum Realne w rozbudowie. Początkowo żydowska szkoła średnia wyższego stopnia zajmowała kilka pomieszczeń:
- izbę w żydowskiej szkole ludowej przy Rehdigerplatz 3 (obecnie Żelazna, wcześniej pl. I. L. Pereca)
- pomieszczenia klasowe przy Wallstr. 8 (obecnie ul. P. Włodkowica)
i kilka innych pomieszczeń wynajmowanych w różnych miejscach.
W 1930 roku z inicjatywy Żydowskiego Stowarzyszenia Szkolnego przystosowano budynek (Żelazna 57) dla potrzeb żydowskiej szkoły ludowej i szkoły średniej wyższego stopnia. Placówka spełniała wymogi szkoły konserwatywnej – posiadała synagogę i kuchnię koszerną, a także inne pomieszczenia niezbędne w szkole o tym charakterze. Uczono w niej języka hebrajskiego, ale także języka angielskiego i francuskiego.
W kwietniu 1933 r. naziści po raz pierwszy wysunęli postulat zgromadzenia wszystkich żydowskich uczniów w jednej wrocławskiej szkole. Według ewidencji z 1932 r. do miejskich szkół ludowych uczęszczało łącznie 641 Żydów, co pod względem organizacyjnym i finansowym utrudniało realizację utworzenia jednej nowej szkoły żydowskiej. Ostatnią chronologicznie żydowską placówką oświatową powstałą w niemieckim Wrocławiu była prywatna szkoła średnia wyższego stopnia Angerschule, utworzona wiosną 1934 r. Zlokalizowano ją w sąsiedztwie Synagogi na Wygonie (obecnie ul. Łąkowa). Była to szkoła liberalna. Przyjmowano do niej dzieci żydowskie z innych szkół, uczniów, których nie tolerowano w ich macierzystych szkołach. Placówka powiększała się do 1938 r. i stała się dla uczniów żydowskich miejscem schronienia przed nasilającym się antysemityzmem. Po "Nocy Kryształowej", w czasie której sprofanowano i zburzono Synagogę na Wygonie, szkoła została zamknięta, a jej budynek przejęło gestapo. We Wrocławiu nadal działały trzy szkoły oraz gimnazjum przy Rehdigerplatz 3 (Żelazna 57). Po zamknięciu tej ostatniej placówki lekcje odbywały się jeszcze przez jakiś czas w warunkach prowizorycznych w budynku administracyjnym gminy żydowskiej przy Wallstr. (Włodkowica).
7 lipca 1942 wydano rozporządzenie:
"od 1 lipca 1942 roku jakiekolwiek uczenie żydowskich dzieci przez nauczycieli opłacanych lub nieopłacanych jest zabronione".
Ostatni żydowscy uczniowie z Wrocławia zostali deportowani do Auschwitz 27 lutego 1943 r.
Po II wojnie światowej w Polsce działało kilka rodzajów szkół żydowskich. Większość z nich miała charakter świecki, różniły się przede wszystkim językiem wykładowym (hebrajski, jidisz, a także stosunkiem do religii). To zróżnicowanie programowe szkół żydowskich stanowiło odzwierciedlenie różnych wizji kultury żydowskiej. Uchwała w sprawie organizowania na Dolnym Śląsku żydowskich szkół podstawowych została powzięta 17 czerwca 1945 r. tego roku przy komitecie żydowskim, w budynku przy ul. Włodkowica, uruchomiono trzyklasową szkołę. Liczba uczniów szybko wzrastała w związku z napływem do Wrocławia nowych osadników z terenu ZSRR. Wkrótce placówce przekazano w użytkowanie budynek po dawnej żydowskiej szkole ludowej przy pl. I. L. Pereca . Po przeprowadzeniu koniecznego remontu, nowy rok szkolny 1946/47 rozpoczęto już w nowej siedzibie. Szkoła zajęła dwa piętra budynku, w którym było ogółem 17 pomieszczeń. Na parterze mieścił się półinternat dla 110 uczniów. W szkole nie prowadzono nauki religii. Język jidysz był jednym z obowiązkowych przedmiotów egzaminacyjnych na maturze (wraz z językiem polskim i matematyką).
Po roku działalności 1947/48 szkołę przekształcono w pełną podstawówkę, oraz liceum ogólnokształcące (VII Liceum Ogólnokształcące). Placówka z czasem stała się największą żydowska placówką oświatową nie tylko na terenie Dolnego Śląska, ale w całej Polsce. Kwiecień 1949 r. położył kres w pełni niezależnemu żydowskiemu szkolnictwu – na mocy zarządzenia ministra oświaty szkoły żydowskie zostały upaństwowione. Prywatna Żydowska Szkoła Powszechna po upaństwowieniu nadal prowadziła działalność. Liczba uczniów wahała się od kilkudziesięciu do kilkuset. W roku szkolnym 1961/62 liczba uczniów wynosiła 113. Po wojnie sześciodniowej na Bliskim Wschodzie w czerwcu 1967 r., która stała się początkiem antysemickiej nagonki w Polsce, w nowym roku szkolnym 1967/68 utworzono pierwsze klasy nieżydowskie i klasy ,,mieszane’’. Do I klasy VII LO przyjęto 88 uczniów narodowości polskiej.
W ostatnim roku działalności szkoły 1967/68 uczęszczało do niej 29 żydowskich uczniów. Liczba uczniów zmniejszała się nie tylko z powodu emigracji dużej grupy Żydów Wrocławskich , ale także z powodu złej atmosfery panującej w placówce i szykan, które spotykały tam uczniów żydowskich. Szkoła nadal działała pod szyldem VII LO, ale nie miała już statusu szkoły żydowskiej. Od połowy lat 80 XX w. w budynku działał Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy nr 8 i Szkoła Podstawowa Specjalna. VII Liceum przeniosło się na ul. Kruczą.
W 2003 roku budynek – po raz trzeci w swojej historii – stał się siedzibą szkoły żydowskiej – tym razem Lauder etz Chaim, a następnie i obecnie Szkoły Podstawowej Dialogu Kultur Etz Chaim.
W roku 2018/19 organ prowadzący postanowił podjąć wysiłek utworzenia / przywrócenia na ul. Żelaznej Liceum Ogólnokształcącego, motywem była zarówno reforma oświaty dokonywana obecnie w Polsce przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, ale także te wszystkie opowieści zebraliśmy przez ostatnie lata od osób odwiedzających Szkołę. Ten ogromny ładunek emocjonalny, czasem łzy, ale też piękne słowa które przytoczę za jedną z osób która ukończyła Liceum Żydowskie na ul. Żelaznej w 1965 r. i zdała maturę - Sabina Baral na spotkaniu z prezydentem Wrocławia:
"Czy wy o takich rzeczach wiecie?
(…) Wydarzenia 68 roku zmieniły nasze życie. To nie jest wasza wina, to nie wyście zrobili. Wręcz przeciwnie, ciężar tamtych wydarzeń nosimy razem: my i wy. Dla nas rezultatem było wyzwanie emigracji, świadomość, że z nami kończy się 800 lat tradycji polskiego Żydostwa. Tragedia naszych rodziców. Wy odziedziczyliście coś równie znamiennego - wy odziedziczyliście wagę odpowiedzialności. Musicie wszystko opowiadać swoim dzieciom, bo wzmianki w podręcznikach historii łatwo ominąć, bo to co się zdarzyło, już nas nie dotyczy, a ludzkie historie dotykają.” (…) Ale nasza szkoła była dla nas oazą. Byliśmy sobie nawzajem ostoją i podporą i rodziną (…) Ale w szkole byliśmy bezpieczni i było nam ze sobą dobrze."
Te słowa były dla nas ogromną inspiracją do tego, aby tą oazę chronić, pielęgnować i budować. Na przekór temu wszystkiemu co dzieje się teraz w Polsce i na Świecie i nie zważając na wszystkie inne problemy które się pojawiają. To właśnie to miejsce, ten budynek jest przepełniony wspomnieniami i zasługuje na to aby nadal być jak kiedyś oazą, szczególnie dla tych którzy z jakiegokolwiek powodu doświadczają uczucia alienacji, czy antysemityzmu, który nadal niestety daje się nam w Polsce we znaki.
Obecnie prowadzimy rekrutację do naszego oddziału Liceum Ogólnokształcącego na kierunku Dyplomacja w stosunkach międzynarodowych oraz Komunikacja społeczna.
Do wszystkich naszych rodziców, którzy wybrali naszą placówkę na miejsce kształcenia swoich podopiecznych mamy ogromny szacunek i kłaniamy się im nisko za to że chcą przekazywać - razem z nami - najważniejszą prawdę dla życia, cytując Wojciecha Eichelberga:
„Ciągle w Polsce i w świecie za mało jest korczakowskich szkół, kształtujących w duchu tolerancji, szacunku, dialogu i miłości nowe pokolenia światłych ludzi. Nie dorośliśmy jeszcze do Jego wizji i prawdy. Co gorsza, nie nadążamy dorastać w obliczu narastających nowych i starych podziałów, szowinizmów, dogmatyzmów i nienawiści. Świat coraz bardziej potrzebuje Janusza Korczaka i tych, którzy idą w jego ślady.” Nas.
"W tych niepewnych czasach, gdy od wzajemnego uznania narodów Bliskiego Wschodu
w znacznym stopniu zależy wojna lub pokój na świecie, warto wyciągnąć lekcję z trwającej tysiące lat żydowskiej tułaczki. Żeby w końcu - zgodnie z wyrażoną w piątej księdze nadzieją - można było przezwyciężyć okrucieństwo władzy pieniądza i ustanowić najbardziej obiecująca
z cywilizacji - cywilizację gościnności."
Jacques Attali
Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące o profilu Dyplomacja w stosunkach międzynarodowych
To nowy kierunek interdyscyplinarny korzystający z dorobku wielu nauk: prawnych, ekonomicznych, społecznych oraz politycznych. Na tym kierunku poza kompetencjami językowymi, nauczymy otwartości w kontaktach z ludźmi z różnych środowisk i kultur co pozwoli doskonale odnaleźć się na międzynarodowym rynku pracy.
Gwarantujemy małoliczne zespoły klasowe i wysokiej jakości kształcenie w oparciu o wartości takie jak wzajemny szacunek, wysoka kultura osobista, ale także etyczne zasady postępowania w codziennych kontaktach. Co ważne - nasi absolwenci - będą mogli kontynuować kształcenie na obranym kierunku na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego na kierunku Dyplomacja Europejska, ale również wielu innych pokrewnych jak prawo, socjologia, ekonomia, politologia czy lingwistyka.
To ambitne przedsięwzięcie będziemy realizować we współpracy z wrocławskim uczelniami wyższymi. Dzięki współpracy z Wyższą Szkołą Handlową we Wrocławiu, nasza młodzież będzie poznawała środowisko akademickie oraz jego zwyczaje i zmierzając do własnego rozwoju, korzystać z doświadczeń wybitnych naukowców i dydaktyków. Będziemy uczestniczyć w organizowanych przez uczelnię konferencjach, warsztatach i innych wydarzeniach naukowych biorąc czynny udział w otwartych wykładach akademickich.
Uważamy, że podstawowym i najistotniejszym wyznacznikiem dobrego liceum jest pełny sukces jego uczniów na egzaminie maturalnym. Dlatego nadrzędnym celem szkoły, którą tworzymy jest stuprocentowa zdawalność tego egzaminu wśród naszych absolwentów. Jesteśmy zdania, że dobre liceum – to zdana matura. Z tego powodu wszystkie przedmioty podstawowe na egzaminie maturalnym, już od pierwszej klasy, będą realizowane w zwiększonym wymiarze godzin ze szczególnym naciskiem na naukę języków obcych i matematyki.
Naszą ambicją również jest przekazanie uczniom wiedzy pozwalającej lepiej zrozumieć mechanizmy rządzące współczesnym światem.
Nie jesteśmy nastawieni na ostrą rywalizację między uczniami. Nie walczymy za wszelką cenę o miejsca w rankingach. Wspieramy zarówno tych najzdolniejszych, dając im możliwość rozwoju na miarę ich potrzeb i możliwości, jak i tych, którzy w rzeczywistości szkolnej radzą sobie nieco gorzej, a ich zdolności – by w pełni rozkwitnąć - wymagają dodatkowej pomocy. Pokazujemy sobie i innym, że nasza szkoła jest dobrym miejscem nie tylko dla "orłów", ale także dla tych, którzy potrzebują edukacyjnego i wychowawczego wsparcia. Takie nastawienie do uczniów stanowi aksjomat ideowy, który wyróżnia naszą szkołę spośród innych.
Podstawowym założeniem wychowawczym naszej szkoły jest szacunek dla godności każdej osoby ludzkiej i poszanowanie praw człowieka. Liceum realizuje programy edukacyjne mające na celu przeciwdziałanie wszelkim formom rasizmu i ksenofobii. Uważamy, ze wyrazem poszanowania praw człowieka jest stosunek do mniejszości narodowych, rasowych, religijnych.
Pozostawiamy naszym podopiecznym dużo swobody, lecz jednocześnie stawiamy bardzo poważne wymagania, wierząc i oczekując, że wykorzystają własny potencjał i stwarzane im możliwości.
O przyjęciu do szkoły decyduje: kolejność zgłoszeń, świadectwo klasy ósmej oraz rozmowa kwalifikacyjna.
Liceum Ogólnokształcące Dialogu Kultur Etz Chaim jest miejscem wyjątkowym i przyjaznym. Dbamy o to, żeby każdy z kandydatów biorących udział w rozmowie kwalifikacyjnej czuł się komfortowo i bezpiecznie.
